บุริมสิทธิ คืออะไร? แนวทางและการบังคับใช้ตามกฎหมาย

              บุริมสิทธิ คืออะไร? แนวทางและการบังคับใช้ตามกฎหมาย

             บุริมสิทธิ คือ สิทธิพิเศษที่กฎหมายกำหนดให้เจ้าหนี้บางกลุ่มมีสิทธิบังคับคดีเพื่อรับชำระหนี้จากทรัพย์สินของลูกหนี้ก่อนเจ้าหนี้อื่น ๆ โดยที่เจ้าหนี้บุริมสิทธินี้จะได้รับสิทธิเหนือเจ้าหนี้อื่นในกรณีที่ลูกหนี้ไม่สามารถชำระหนี้ได้ทั้งหมด หรือในกรณีที่มีการล้มละลาย กฎหมายเกี่ยวกับบุริมสิทธิ ได้กำหนดเงื่อนไขและประเภทของบุริมสิทธิไว้อย่างชัดเจนเพื่อสร้างความเป็นธรรมและคุ้มครองเจ้าหนี้ที่มีสถานะพิเศษกว่าปกติ

              ประเภทของบุริมสิทธิตามกฎหมายไทย บุริมสิทธิในไทยมีประเภทหลัก ๆ ดังนี้:

              บุริมสิทธิทั่วไป – เป็นสิทธิที่กำหนดไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ซึ่งบุริมสิทธิทั่วไปมักเกี่ยวข้องกับเจ้าหนี้ที่มีสิทธิรับชำระหนี้จากทรัพย์สินใด ๆ ของลูกหนี้ เช่น ค่าชดเชยแรงงาน หรือค่าภาษีอากรที่รัฐเป็นเจ้าหนี้
             บุริมสิทธิเฉพาะ – เจ้าหนี้ที่มีสิทธิเหนือทรัพย์สินเฉพาะเจาะจง เช่น สิทธิของผู้รับซื้ออสังหาริมทรัพย์ในการได้รับเงินคืนหากสัญญาซื้อขายถูกยกเลิก หรือสิทธิของเจ้าหนี้ที่มีจำนำหรือจำนอง
             ข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับบุริมสิทธิ กฎหมายบุริมสิทธิมีการอ้างอิงถึงในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 251 ผู้ทรงบุริมสิทธิย่อมทรงไว้ซึ่งสิทธิเหนือทรัพย์สินของลูกหนี้ในการที่จะได้รับชำระหนี้อันค้างชำระแก่ตน จากทรัพย์สินนั้นก่อนเจ้าหนี้อื่น ๆ โดยนัยดังบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายนี้ หรือบทกฎหมายอื่น และในมาตรา 253 ที่กำหนดสิทธิของเจ้าหนี้บุริมสิทธิเหนือทรัพย์สินทุกประเภทของลูกหนี้ ดังนี้ ถ้าหนี้มีอยู่เป็นคุณแก่บุคคลผู้ใดในมูลอย่างหนึ่งอย่างใดดังจะกล่าวต่อไปนี้ บุคคลผู้นั้นย่อมมีบุริมสิทธิเหนือทรัพย์สินทั้งหมดของลูกหนี้ คือ (1) ค่าใช้จ่ายเพื่อประโยชน์อันร่วมกัน (2) ค่าปลงศพ (3) ค่าภาษีอากร และเงินที่ลูกจ้างมีสิทธิได้รับเพื่อการงานที่ได้ทำให้แก่ลูกหนี้ซึ่งเป็นนายจ้าง (4) ค่าเครื่องอุปโภคบริโภคอันจำเป็นประจำวัน ตัวอย่างที่สำคัญได้แก่ มาตรา 680 ที่ระบุถึงบุริมสิทธิเหนืออสังหาริมทรัพย์ในการจำนองอสังริมทรัพย์
             กระบวนการเรียกร้องสิทธิเหนือทรัพย์สินตามบุริมสิทธิ ในการบังคับใช้สิทธิ เจ้าหนี้ต้องดำเนินการยื่นคำร้องต่อศาลเพื่อให้ศาลพิจารณา หากศาลพิจารณาให้เป็นบุริมสิทธิตามที่ร้องขอ เจ้าหนี้จะมีสิทธิเหนือทรัพย์สินในลำดับแรก ๆ ในกรณีที่มีการขายทอดตลาดทรัพย์สินหรือแบ่งแยกชำระหนี้

              คำพิพากษาศาลฎีกาที่เกี่ยวข้อง

              คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1532/2552 – ศาลฎีกาได้ตัดสินในกรณีที่เจ้าหนี้บุริมสิทธิขอรับชำระหนี้ก่อนเจ้าหนี้อื่น ๆ โดยอ้างสิทธิบุริมสิทธิในการเรียกคืนค่าเสียหาย ศาลเห็นว่าการจัดลำดับการชำระหนี้จะต้องพิจารณาความสอดคล้องของกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับลำดับสิทธิของเจ้าหนี้
              คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 8650/2560 – ศาลฎีกาพิพากษาให้เจ้าหนี้ที่มีบุริมสิทธิเหนืออสังหาริมทรัพย์มีสิทธิบังคับคดีเพื่อรับชำระหนี้จากอสังหาริมทรัพย์ก่อนเจ้าหนี้อื่น
              คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 378/2559 – ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การบังคับคดีแก่ทรัพย์สินของลูกหนี้ตามคำพิพากษานั้น ย่อมไม่กระทบกระทั่งถึงบุริมสิทธิหรือสิทธิอื่น ๆ ซึ่งบุคคลภายนอกอาจร้องขอให้บังคับเหนือทรัพย์สินนั้นได้ตามกฎหมายษาศาลฎีกา

              สรุป: ความสำคัญของการเข้าใจบุริมสิทธิ เจ้าหนี้ที่ต้องการรักษาสิทธิของตนเองควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับบุริมสิทธิและขั้นตอนการบังคับคดี โดยเฉพาะหากต้องการได้รับการชำระหนี้ก่อนเจ้าหนี้รายอื่น ๆ การเตรียมเอกสารและการยื่นคำร้องต่อศาลเป็นขั้นตอนสำคัญที่เจ้าหนี้ควรศึกษารายละเอียด